Stanisław Downarowicz

---

Życiorys

Stanisław Downarowicz był synem Medarda oraz Stefanii z Hornowskich. W jego rodzinie znajdowało się jeszcze trzech braci: Józef, Kazimierz oraz Medard, a także siostra Maria. Po ukończeniu gimnazjum w Radomiu, zdał maturę w Libawie. Zamierzał kontynuować studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, jednak z powodu aktywności w Polskiej Partii Socjalistycznej został relegowany przez władze carskie. W wyniku tego, od 2 lutego do 31 grudnia 1896 roku, przebywał w więzieniu na Pawiaku oraz w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej.

Po wyjściu na wolność, Downarowicz przeniósł się do Lwowa. Tam rozpoczął studia na Uniwersytecie Franciszkańskim, a następnie kontynuował edukację na Politechnice Lwowskiej, gdzie w 1907 roku uzyskał dyplom inżyniera lądowego. Wkrótce po zakończeniu nauki podjął pracę jako inżynier miejski w Lwowie.

Walka o niepodległość

Stanisław Downarowicz był jednym z współzałożycieli Związku Strzeleckiego. Jako przedstawiciel Polskiego Stronnictwa Postępowego pełnił funkcję członka Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych oraz Polskiego Skarbu Wojskowego. Od 22 listopada 1914 roku piastował urząd zastępcy szefa Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W styczniu 1915 roku rozpoczął obowiązki przedstawiciela NKN-u w Warszawie, a 15 lutego 1917 roku został mianowany starszym referentem sekcji administracyjnej w Departamencie Spraw Wewnętrznych Tymczasowej Rady Stanu. Następnie, od 1 stycznia 1918 roku, pracował jako naczelnik Wydziału Administracyjnego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

II Rzeczpospolita

W latach 1919–1921 Downarowicz pełnił funkcję szefa Sekcji Administracyjnej Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich oraz reprezentował władze cywilne w dowództwie Frontu Litewsko-Białoruskiego. Od marca 1921 roku kierował Komisją Likwidacyjną ZCZW, a od lipca był delegatem rządu polskiego przy władzach Litwy Środkowej w Wilnie. 13 sierpnia 1921 roku został mianowany wojewodą wołyńskim, jednak funkcję tę pełnił tylko do 19 września, ponieważ otrzymał powołanie na ministra spraw wewnętrznych w pierwszym rządzie Antoniego Ponikowskiego. Downarowicz wprowadził ważne zmiany organizacyjne w ministerstwie, takie jak utworzenie Wydziału Aprowizacyjnego oraz powołanie Referatu Politycznego, zajmującego się sprawami narodowościowymi oraz wyznaniowymi.

Skupiał się również na poprawie bezpieczeństwa publicznego, zwalczaniu przestępczości, zarówno politycznej, jak i pospolitej, szczególnie w województwach zachodnich oraz centralnych. Zachodni Kresy jednak borykały się z poważnymi problemami, gdyż skuteczna ochrona granic była praktycznie niemożliwa, co skutkowało napływem elementów antypaństwowych z Sowietów. Minister wystosował apel o pilne uchwalenie przepisów, które umożliwiłyby skuteczną walkę z działalnością antypaństwową, z zapewnieniem, że nowe regulacje będą stosowane wyłącznie przeciwko komunistom. W dalszej kolejności podjęto prace nad wzmocnieniem aparatu policyjnego oraz poprawą ochrony granicy.

Wojewoda poleski

Stanowisko ministra MSW Downarowicz sprawował do 5 marca 1922 roku. Po tej dacie objął urząd wojewody poleskiego, jednak już w 1924 roku został odwołany z powodu pasywności podczas ataku bolszewickiej grupy dywersyjnej na pociąg relacji Brześć-Łuniniec, któremu towarzyszył w dniu 24 września 1924 roku. Premier Władysław Grabski określił ten incydent jako najbardziej haniebny atak na kresach. Szef MSW Zygmunt Hubner wszczął postępowanie wyjaśniające, które stwierdziło, że Downarowicz powinien zrezygnować z pełnionych funkcji.

Jednakże, po interwencji opinii publicznej, utworzono nową komisję z byłymi szefami resortu spraw wewnętrznych, takimi jak Leopold Skulski oraz Władysław Sołtan, a także Zdzisław Ludkiewicz, były minister reform rolnych. Ich werdykt był zgodny z wcześniejszym. 15 czerwca 1925 roku Rada Ministrów zaakceptowała wyniki komisji. W marcu 1926 roku minister spraw wewnętrznych Władysław Raczkiewicz przesłał Downarowiczowi manifest, informujący, że nieudana reakcja podczas napadu na pociąg nie eliminowała go z możliwości dalszej służby państwowej. Niedługo później wyzwał na pojedynek publicystę Władysława Rabskiego za rzekome zniesławienie.

Dalsze lata

W późniejszych latach Downarowicz pełnił rolę wicedyrektora Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie, a następnie został jego prezesem oraz dyrektorem. Bez sukcesów próbował zdobyć mandat poselski w 1928 roku. W czasie niemieckiej okupacji, w dniu 4 października 1940 roku, został aresztowany i umieszczony w więzieniu na Pawiaku. Wkrótce potem, w wyniku działań reżimu III Rzeszy, trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie tragicznie zakończył swoje życie.

Życie prywatne

Stanisław Downarowicz był mężem Jadwigi Szczuki od 12 sierpnia 1905, z którą doczekał się dwóch córek: Krystyny Aliny oraz Jadwigi.

Warto również wspomnieć, że w okresie zaborów był członkiem loży wolnomularskiej we Lwowie, co świadczy o jego zaangażowaniu w działalność społeczną i intelektualną tamtego okresu.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Downarowicz został uhonorowany wieloma znaczącymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wkład w historię Polski. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 maja 1923 roku,
• Krzyż Niepodległości, odznaczenie przyznane 29 grudnia 1933 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi.

---

Oceń: Stanisław Downarowicz

---